Er zijn weinig beroepen die zo in de maatschappelijke belangstelling staan als dat van leerkracht op de basisschool.

De basisschool vormt het fundament voor de ontwikkeling van ieder kind en voor zijn of haar latere rol in de samenleving. Omdat de samenleving voortdurend in beweging is, staan ook de professionele eisen waaraan de leerkracht op de basisschool moet voldoen steeds ter discussie. De Universitaire Pabo is een van de antwoorden op deze discussie over veranderende eisen.

Onderwijskundige en pedagogische deskundigheid
Behalve over gedegen kennis van de basisschoolvakken en uitstekende didactische vaardigheden wordt in toenemende mate ook verwacht van leraren in het basisonderwijs dat zij beschikken over onderwijskundige en pedagogische deskundigheid. Daarnaast wordt van hen verwacht dat zij een reflective practicioner zijn en onderzoeksvaardigheden kunnen toepassen in hun beroepspraktijk.Het toerusten van leerkrachten met wetenschappelijke kennis over de pedagogische en onderwijskundige context waarbinnen de basisschool functioneert, verhoogt hun professionaliteit. Niet alleen biedt dit hen de mogelijkheid om het functioneren van leerlingen en leerkrachten beter te analyseren en te begrijpen, maar ook om gefundeerd te adviseren over mogelijke oplossingen binnen de school of daarbuiten.

In 2008 is de eerste Universitaire Lerarenopleiding Primair Onderwijs in Utrecht van start gegaan, in de jaren daarna gevolgd door vijf vergelijkbare opleidingen op andere locaties. De zes ‘Universitaire Pabo’s’ zijn verenigd in het Netwerk Universitaire Pabo's Nederland (UNIPA).

Het Netwerk UNIPA bestaat uit de volgende zes Universitaire Pabo’s:
  WO HBO
Universitaire Lerarenopleiding Primair onderwijs in Utrecht

Universiteit Utrecht

Hogeschool Utrecht

Universitaire Pabo van Amsterdam

Universiteit van Amsterdam

Hogeschool van Amsterdam

Universitaire Pabo Leiden

Universiteit Leiden

Hogeschool Leiden

Academische Lerarenopleiding Primair Onderwijs Nijmegen/Arnhem

Radboud Universiteit

Hogeschool van Arnhem en Nijmegen

Universitaire Pabo Amsterdam/Zwolle

Vrije Universiteit

VIAA; Windesheim; Hogeschool IPABO

Universitaire Opleiding Leraar Basisonderwijs aan de Rijksuniversiteit Groningen

Rijksuniversiteit Groningen

Hanzehogeschool Groningen; NHL Stenden Hogeschool

De zes bij het Netwerk UNIPA aangesloten Pabo's zijn alle op dezelfde leest geschoeid.

Een Universitaire Pabo:
  • is een samenwerkingsverband van een universiteit en een of meer hbo‘s;
  • heeft een geïntegreerd curriculum gericht op het opleiden van leerkrachten voor het primair onderwijs;
  • bereidt studenten in vier jaar tijd voor op het behalen van twee diploma’s: een universitair Bachelordiploma Onderwijskunde of Pedagogische Wetenschappen en een HBO-Bachelordiploma Leerkracht Basisonderwijs. Er is dus sprake van ‘bi-diplomering’;
  • heeft een dubbele oriëntatie: wetenschappelijk en beroepsgericht. Deze dubbele oriëntatie is in de opleiding van het eerste t/m het vierde jaar verweven en wordt gedurende de vier jaar gelijktijdig gerealiseerd;
  • heeft een Landelijk Uitstroomprofiel(pdf). Hierin is vastgelegd wat afgestudeerden van de zes Universitaire Pabo’s weten en kunnen.